Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày, đặc biệt là với thế hệ trẻ. Bên cạnh những lợi ích to lớn về mặt thông tin, kết nối và giải trí, mạng xã hội cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng nếu không được sử dụng đúng cách. Nhằm làm rõ lợi ích và tác hại của mạng xã hội trong thời đại 4.0 đối với thanh niên, học sinh nhà trường, đồng thời định hướng việc sử dụng mạng xã hội đúng cách cho học sinh, chiều thứ ba ngày 13/5/2025, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng đã tổ chức Giáo dục kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả. Chương trình có sự tham gia của Ban giám hiệu, toàn thể các thầy cô giáo và các em học sinh lớp 10, lớp 11 trong nhà trường. Đặc biệt buổi chia sẻ nhận được sự tư vấn và đồng hành từ chuyên gia giáo dục kỹ năng sống ông Bùi Tiến Hưng - Công ty TNHH Giáo dục và Đào tạo Thiên niên kỷ.

Theo số liệu từ Bộ Thông tin và Truyền thông, hiện nay Việt Nam có hơn 70 triệu người dùng mạng xã hội, trong đó có tới hơn 60% đối tượng sử dụng là thanh thiếu niên. Việc tiếp cận sớm với công nghệ mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ như: bị lừa đảo, bắt nạt trên mạng, nghiện mạng xã hội, tiếp cận thông tin sai lệch và ít nhiều có ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần. Mạng xã hội không chỉ là nơi học sinh giao tiếp, giải trí mà còn là nguồn tri thức và thông tin phong phú nếu được sử dụng đúng cách. Việc biết khai thác mặt tích cực của mạng xã hội sẽ giúp học sinh nâng cao hiểu biết, phát triển tư duy phản biện và kỹ năng số - những năng lực quan trọng trong thế kỷ XXI. Tuy nhiên, chuyên gia Bùi Tiến Hưng chia sẻ: Nhiều học sinh hiện nay sử dụng mạng xã hội một cách bản năng, thiếu kiểm soát. Các em dễ bị cuốn vào việc chạy theo 'like', chia sẻ thông tin mà không kiểm chứng, hoặc bị ảnh hưởng tiêu cực từ các nội dung độc hại. Nếu không được định hướng đúng đắn, mạng xã hội sẽ trở thành con dao hai lưỡi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập và sự phát triển nhân cách. Trong bối cảnh đó, việc giáo dục kỹ năng sử dụng mạng xã hội trở thành một nội dung không thể thiếu trong chương trình giáo dục kỹ năng sống tại nhà trường, góp phần xây dựng thế hệ học sinh bản lĩnh, nhân văn và thích ứng tốt với xã hội số.

Nội dung chương trình giáo dục kỹ năng sống với chủ đề “Kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả” gồm 3 nội dung chính:

Thứ nhất, nhận diện rủi ro và tự bảo vệ trên mạng xã hội: Học sinh được trang bị kiến thức về các hình thức rủi ro phổ biến trên mạng xã hội như: Lừa đảo chiếm đoạt tài khoản cá nhân; Tấn công mạng (cyberbullying); Tin giả và thao túng thông tin; Rò rỉ thông tin cá nhân; Các nội dung phản cảm, độc hại.

Qua các tình huống giả định và trò chơi nhập vai, học sinh học cách phân biệt nội dung thật - giả, cách ứng xử khi bị bắt nạt, báo cáo và chặn người dùng độc hại, giữ gìn quyền riêng tư cá nhân. Chuyên gia nhấn mạnh: Không chỉ nhận diện nguy cơ, quan trọng hơn là giúp học sinh hiểu rằng các em có quyền nói ‘Không’, quyền bảo vệ mình và được giúp đỡ. Từ đó, các em trở nên tự tin và chủ động hơn khi đối diện với tình huống xấu trên mạng.

Thứ hai, kỹ năng quản lý thời gian và cảm xúc khi sử dụng mạng xã hội: Một trong những biểu hiện tiêu cực phổ biến nhất hiện nay là nghiện mạng xã hội, ảnh hưởng đến học tập, sức khỏe và đời sống gia đình. Chương trình hướng dẫn học sinh cách: Xây dựng thời gian biểu hợp lý; Giới hạn thời gian online mỗi ngày; Ưu tiên các hoạt động phát triển cá nhân ngoài đời thực; Ghi nhận cảm xúc tiêu cực khi sử dụng mạng xã hội (so sánh bản thân, ghen tị, thất vọng...) và biết cách cân bằng lại tâm trạng. Các hoạt động nhóm, thảo luận và viết nhật ký cảm xúc giúp học sinh hiểu được ảnh hưởng tinh vi của mạng xã hội đến đời sống tâm lý và biết kiểm soát hành vi của mình. Chuyên gia Bùi Tiến Hưng giải thích: Cảm xúc tiêu cực xuất hiện âm thầm khi học sinh bị cuốn vào cuộc sống ảo - nơi mọi người chỉ đăng tải những điều đẹp đẽ nhất. Việc giúp các em nhìn nhận đúng đắn, nhận diện cảm xúc và biết nói ra điều mình cảm thấy là một phần thiết yếu của sức khỏe tinh thần.

Thứ ba, giao tiếp và xây dựng hình ảnh cá nhân tích cực trên mạng: Chuyên gia giúp học sinh hiểu rằng: mỗi hành động, lời nói, hình ảnh đăng tải lên mạng xã hội đều là một phần xây dựng “hồ sơ số” của bản thân. Vì vậy, học sinh cần: Giao tiếp có văn hóa, lịch sự; Tôn trọng sự khác biệt, không xúc phạm người khác; Không chia sẻ nội dung chưa xác minh; Đăng tải hình ảnh, bài viết thể hiện giá trị tích cực, có trách nhiệm. Hoạt động sáng tạo như: viết bài blog, thiết kế infographic, quay video chia sẻ quan điểm sống lành mạnh... được khuyến khích như một cách giúp học sinh thể hiện chính kiến một cách tích cực và có trách nhiệm.

          Bên cạnh những nội dung chia sẻ hữu ích, thiết thực, Chuyên gia Bùi Tiến Hưng đã tổ chức nhiều trò chơi thú vị như Thông tin thật - giả  giúp học sinh rèn kỹ năng nhận diện thông tin sai lệch, tin giả trên mạng; Làm theo lời bài hát, Bức tường bảo mật... giúp học sinh nâng cao nhận thức về bảo vệ thông tin cá nhân và tài khoản mạng xã hội. Cuối chương trình, chuyên gia cũng đã giải đáp những thắc mắc, trăn trở của học sinh về vấn đề này.

Việc giáo dục kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả cho học sinh không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống giáo dục, gia đình và xã hội. Nhờ sự tư vấn chuyên sâu từ chuyên gia Bùi Tiến Hưng, chương trình không chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức, mà còn hướng đến giá trị cốt lõi của giáo dục kỹ năng sống: giúp học sinh sống chủ động, có trách nhiệm, nhân ái và bản lĩnh trong một thế giới số đầy biến động./.

Dưới đây là một số hình ảnh tiêu biểu của chương trình giáo dục kĩ năng sống:

Ảnh 1,2,3,4

Chương trình văn nghệ chào mừng

Ảnh 5

Cô giáo Lương Thị Thanh Thủy - Tổ phó Tổ tư vấn tâm lý học đường và Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phát biểu tại chương trình

Ảnh 6

Chuyên gia Bùi Tiến Hưng chia sẻ thông tin về kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả

Ảnh 7

Chuyên gia Bùi Tiến Hưng tổ chức một số trò chơi cho học sinh tham gia

Ảnh 8

Chuyên gia Bùi Tiến Hưng giải đáp những thắc mắc từ phía học sinh